Kripto Para Terimleri Sözlüğü
Kripto para nedir: Kriptografi ile yani kodlama yöntemi ile oluşturulan para birimleridir.
Bitcoin: Satoshi Nakamoto tarafından 2009 yılında "Genesis block" olarak adlandırılan ilk oluşturma bloğu ile ortaya çıkarılan bir kripto paradır.
Altcoin: Bitcoin dışındaki bütün koin veya tokenlere verilen genel addır.
Blockchain (Blok Zinciri): Üretilmiş olan koin'in algoritmasına ve üretim mekanizmasına göre belli aralıklarda orta çıkan kodlanmış blokların, birbirine eklenerek oluşturduğu yapının adıdır.
Koin nedir: BTC veya ETH gibi kendi blok zinciri olan belli bir fikir birliği ile (POS veya POW) çalışan bütün kripto paralara verilen genel addır.
Token (Jeton) nedir: Belli blok zincirlerinde (örneğin ethereum ağı) akıllı kontratlar ile çıkarılan kripto paralardır. Tokenler, ICO (Initial Coin Offering), IDO (Initial Exchange Offering), IFO (Initial Farm Offering) gibi süreçler ile çıkartılırlar, yani kısacası halka arz edilerek projeler fonlama sağlayabilirler.
Hash: Blok zinciri üzerindeki blokların şifrelerinin kombinasyonlarını tahmin etme metodudur.
Hash Rate: Maden havuzlarındaki madencilerin ortalama hash bulma gücüne verilen isimdir. Toplamdaki tahminin kombinasyon sayısı olarak da ifade edilebilir.
Transaction: Her blok içerisinde çıkarılan transfer işlemleridir.
Transaction Hash: Koin transferi oluşturulduğunda ortaya çıkan 66 karakterden oluşan eşsiz ifadelere denir. Örnek: 0xa09b60c25d9b74391f797880049cc8fd3ce2e72c2082ce28b25c842dceddea9f
Mining (Madencilik): Proof of Work fikir birliği ile çalışan koinlerin belli algoritmalar çerçevesinde dijital ortamda ortaya çıkarılması işlemine denmektedir.
Miner (Madenci): Proof of Work fikir birliği ile çalışan koinlerin ortaya çıkarılmasını sağlayan hash rate üreten cihazlar veya cihaz topluluklarıdır. Blok zincirindeki işlemleri onaylar ve zincirin güvenliğini sağlar.
Transaction Fee (İşlem Ücreti): Koin transferi için madencilere ödenen ücrettir.
Mining Pool (Madenci Havuzları): Tekil koin üreten cihazların bir araya gelerek yüksek hash rate oranlarına ulaştığı toplu üretim havuzlarıdır.
Proof of Work: Çalışmanın (emeğin) kanıtıdır. Blok ağı içerisinde iş gücü kullanılarak belli algoritmalar çerçevesinde üretilen hash gücü ile blok zincirinin güvenliğini sağlayan sistemin genel fikir birliğidir. Algoritmadaki bulunan veya üretilen her blok için bir ödül verilir, mesela bitcoinde 6.25 BTC'dir. Madenciler böylece buldukları her blok başına ödül alarak, blok zincirinin güvenliğini ve koin transferlerinin gerçekleşmesini sağlar.
Proof of Stake: Payın kanıtıdır. Proof of Work'ün alternatifi olarak ortaya çıkmıştır. Burada madencilik yokdur. Aksine daha önceden üretilmiş veya ortaya çıkarılmış koniler blok zinciri üzerinde kilitlenerek, ağ üzerinde transferler yapılır ve ağın güvenliği sağlanır. Blok zinciri içerisine kilitlenen (stake etmek) koinler, kilitlenmiş olan cüzdana stake ödülleri kazandırır. Her koin'de bu stake ödülleri farklıdır.
Smart Contrat (Akıllı Kontrat): Merkezi olmayan Ethereum, Tron veya Binance Smart Chain gibi bir blok zinciri üzerinde kodlama yapılarak şartları ortaya konmuş, alıcı ve satıcı arasında yürütülen bir sözleşmedir. Örneğin, Uni token, ethereum ağında akıllı kontrat ile çıkarılmış bir tokenleridir. Pancakeswap gibi DEX platformlarında ortaya çıkarılan her LP havuzu bir kontrat yazılarak açılabilmektedir.
Kontrat Adresi: Bir blok zinciri üzerinde çıkarılan tokenler için yazılan akıllı kontratın bulunduğu cüzdan adresidir.
Arbitraj: Borsalar arasındaki fiyat farkından yararlanarak yapılan al-sat işlemine denmektedir.
Wallet: Cüzdan kelimesinin ingilizce karşılığıdır ve koin ve/veya tokenlerinizi sakladığınız sıcak (hot) ve soğuk (cold) cüzdanların genel adıdır.
Cold Wallet (Sıcak Cüzdan): İnternet ile doğrudan bağlantısı olmayan cüzdanların hepsinin gene adıdır.
Hot Wallet (Sıcak Cüzdan): İnternet ile doğrudan bağlantısı olan cüzdanların hepsinin genel adıdır.
Hardware Wallet: Koin ve/veya tokenlerinizi fiziksel olarak yanınızda taşımanıza imkan veren donanım cüzdanlarıdır. Ledger Nano, Trezor ve Safepal gibi cüzdanlar örnek gösterilebilir.
Public Key: Koinin cüzdan adresileridir. Örneğin, ethereum ağında aşağıda yazılan bir public key adresidir.
0x8347f146B4974A05852f06bc7998311149f6D42d
Bazı koinlerde public keyler kullanıcı tarafından belirlenebilmektedir. Örneğin, IOST ağında binanceiost bir public key adresidir.
Memo: XRP veya XLM gibi koinlerde görebileceğiniz public key'in tamamlayıcı ifadesidir. Kripto para borsalarına tanımlanmıştır. Örneğin, bir borsada xrp cüzdan adresleri aynı olmasına rağmen, her kullanıcıya özgü bir memo adresi tanımlanır. Böylece xrp transferleri aynı adrese yapılmasına rağmen memo sayesinde farklı hesaplara yönlendirilebilmektedir. Şahsi cüzdan adreslerinde (soğuk cüzdan gibi) memo bulunmamaktadır.
Private Key: Private key adresi bir cüzdanın gizli erişim anahtarıdır ve bu cüzdan sahipleri tarafından bilinmektedir. Cüzdan erişimine izin veren bir anahtar olduğu için, private key hiçbir suretle kimseyle paylaşılmamalıdır.
Seed Words: Özel bir anahtar kelime kümesidir. 12-14-24 gibi kelime gruplarından oluşur ve cizdana giriş bilgisini içerir. Özel algoritma sayesinde Seed kelimeleri private key'e dönüştürülebilir. Seed kelimeleri de kişiye özeldir ve hiç kimse ile paylaşılmamalıdır.
Fork Nedir: Çatallanma demektir. Var olan projenin bir blok zincirindeki belli bir blok numarasından sonra farklı bir zincir üretilmesi işlemidir.
Hard Fork Nedir: Sert çatallanma demektir. İki farklı ağın ortaya çıkması işlemidir. Belli kurallara göre işleyen blok zincirindeki belli bir düğüm oluştuktan sonra, farklı bir ağın ortaya çıkması anlamına gelir. Bu durumda iki farklı koin ortaya çıkması anlamına gelir. Örneğin ethereum'dan ortaya çıkan ethereum classic; bitcoin'den ortaya çıkan bitcoin cash gibi.
Soft Fork Nedir: Yumuşak çatallanma demektir. Blok zinciri üzerindeki kuralların tekrardan yapılandırılması işlemidir ve bu fork ile yeni bir koin ortaya çıkmaz. Eski düğümler ile yeni üretilen düğümler arasında bağlantı kullanabilir.
All Time High (ATH): Bir koin veya token'in ortaya çıkarıldıktan sonra ulaştığı en yüksek fiyat seviyesidir.
All Time Low (ATL): Bir koin veya token'in ortaya çıkarıldıktan sonra ulaştığı en düşük fiyat seviyesidir.
Airdrop: Bazı projeler kendi tokenlerini pazarlarken, reklam amacı ile kendi tokenlerini ücret talep etmeden dağıtılabilmektedir. Kullanıcılara sosyal medya görevleri yaptırıp, bu görevlere göre, tokenlerin belli bir kısmını dağıtır. Bunun genel ismi airdrop olarak bilinir.
Coin Burn (Koin Yakımı): Blok zinciri üzerinde geri döndürülemez kontratlara tokenlerin gönderilmesine verilen isimdir. Kontratlara geri erişim sağlanamadığı için, gönderilen tokenler bir daha kullanılamaz ve böylece token'in toplam arzı düşürülür.
Decentralized Exchange (DeX): Merkezi olmayan borsadır. Metamask gibi private key'in şahıslarda olduğu cüzdanlar ile bağlantı kurularak alım-satım yapılan bilen borsalardır.
Centralized Exchange: Merkezi borsalardır. Borsanın sağladığı private keylerin sizde olmadığı cüzdanlara fon göndererek, borsa içerisinde işlem yapabileceğiniz borsalardır. Örnek: Binance, Bittrex, Gate, Hoo, Huobi vb.
FOMO (Fear of Missing Out): Fırsatı kaçırma korkusunun ingilizce karşılığıdır. Bir token veya koin yükselirken genelde ortaya çıkar. Genelde bu FOMO işlem yapan kişilerin zarar etmesini sağlar.
FUD (Fear, uncertainty, doubt): Korku, belirsizlik, endişe kelimelerinin ingilizce baş hafleri ile oluşan bir ifadedir. Genelde piyasa düşerken oluşur ve insanların piyasaki belirsizlikten dolayı korkması ve endişe etmesi ile satış baskısını arttırma durumudur.
Startup: Kripto para projelerinin piyasaya çıkmadan önce yaptıkları kitlesel fonlama adı altında gerçekleşen özel (private sale) veya halk satışı (public sale) işlemlerine verilen genel addır. Kısacası token pazarlama satışlarıdır ve ICO, IDO, IFO, IEO gibi farklı türleri vardır.
ICO (Initial Coin Offering): Koin veya token projelerin belirlediği platformlarda gerçekleşen satışlar. 2017 yılında popüler olmuştur ve artık çoğu projenin kullanmadı satış türleridir.
IDO (Initial Dex Offering): Bancor, Balancer, Polkastarter gibi merkezi olmayan borsalar üzerinde gerçekleşen satışlara verilen addır.
IFO (Initial Farming Offering): Farklı bir satış türüdür. Pancakeswap üzerinde likitide oluşturmaya teşvik ederek yapılmaktadır. BNB-CAKE LP token alınarak IFO'lara katılmak mümkün olmaktadır.
IEO (Initial Exchange Offering): Borsalar üzerinde gerçekleşen satışlardır. Bu satışlara katılabilmek için her borsa farklı şartlar ortaya koyar. Mesela, Gate.io'da VİP seviyelerine göre alım yapılabilmektedir. Binance ise elinde belli dönemler BNB tutanlara alım yapma imkanı sağlamaktadır.
HODL: Piyasada çok duyulan kelimelerin başında gelen bir ifadedir. Kısaca açıklamak gerekirse, almış olduğunuz bir token veya koin'i uzun dönem elde tutmaya denir.
0 Yorumlar